نقش ویتامین E در تغذیه طیور
ویتامین E شامل تعدادی از ترکیبات فعال شبیه به هم است، هشت شکل مختلف این ویتامین در طبیعت موجود است و بر حسب اشباع یا غیر اشباع بودن زنجیره کناری به دو گروه تقسیم می شوند:
- توکوفرول
- توکوتری انول
منابع ویتامین E
ویتامین E به مدت کوتاه و مقدار کم در بدن طیور ذخیره می شود بنابراین وجود یک منبع مناسب از این ویتامین در جیره غذایی طیور به طور مستمر ضروری است.
هضم و جذب ویتامین E
به دلیل محلول در چربی بودن ویتامین E تحت فرآیند های هضمی مشابه تری گلیسیریدهای جیره عمدتاً در ابتدای روده کوچک جذب می شوند. هضم ویتامین E در جیره مستلزم فعالیت تکوفرول استراز است. این آنزیم استرهای اسید چرب و توکوفرول را به شکل آزاد آنها یعنی توکوفرول و نیز اسیدهای چرب آزاد هیدرولیز می کند. تکوفرول همانند محصولات ناشی از هضم چربی ها در میسل های مخلوط پخش می شود. میسل های مخلوط از نمک های صفراوی، منو گلیسریدهای اسیدهای چرب زنجیر بلند به همراه ویتامین E تشکیل می شود که جذب ویتامین E را به داخل سلول های مخاطی آسان می کند. میسل های مخلوط حاوی توکوفرول توسط آنتروسیت ها برداشت شده و به گردش خون می رسند.
قابلیت هضم ویتامین E
اطلاعات کمی در مورد قابلیت هضم ویتامین های موجود در خوراک های طبیعی وجود دارد که علل آن عبارتند از :
- از بین رفتن ویتامین ها ی مواد غذایی در طول دوره حمل و نقل.
- انبار داری و فرآوری خوراک.
- یکسان نبودن قابلیت هضم ویتامین ها در خوراک های مختلف.
- متفاوت بودن مقادیر ویتامین ها در یک محصول.
امروزه تعداد کمی از متخصصین تغذیه به تامین ویتامین ها از طریق مواد خوراکی تاکید می کنند و ترجیح می دهند از ویتامین های مصنوعی به صورت پرمیکس استفاده کنند، این ویتامین ها کپسوله شده و دارای پایداری بالایی هستند. علاوه بر آن قابلیت دسترسی ویتامین E در غلات مختلف یکسان نیست، درصد قابلیت دسترسی ویتامین E در گندم، ذرت و جو برای مرغان تخم گذار به ترتیب 14،17،11 درصد محاسبه شده است.
متابولیسم و وظایف ویتامین E
با بررسی بافت هایی که توسط کمبود ویتامین E تحت تاثیر قرار گرفته اند مشخص می شود که این ویتامین چندین وظیفه متابولیکی مختلف دارد، اما متخصصین معتقدند که وظیفه اصلی و نقش این ویتامین به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی در بدن است.
وظایف اصلی ویتامین E عبارتند از
- به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی (آنزیم گلوتاتیون حاوی سلنیوم).
- دخالت در تنفس طبیعی بافت ها.
- دخالات در واکنش های فسفریلاسیون.
- دخالت در سوخت و ساز اسیدهای نوکلئوئیک.
- نقش آن در ساخت ویتامین.C
- دخالت در سوخت و ساز اسیدهای آمینه گوگرد دار.
- حفظ سطوح کم پر اکسید در سلول ها.
- کمک به حفظ سیستم ایمنی فعال، باروری.
- خاصیت ضد مسمومیت.
پایداری ویتامین E
پایداری و متعاقب آن قابلیت دسترسی ویتامین ها تحت تاثیر عوامل زیر قرار می گیرد:
- طول مدت ذخیره سازی خوراک
- دما
- PH
- رطوبت
- وجود آنزیم
- قرار گرفتن در مقابل نور خورشید
- حضور اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دو گانه
- وجود مواد معدنی در پیش مخلوط ها یا جیره
- پلت کردن (دمای بالا)
- قرار گرفتن در مجاورت بعضی فلزات مثل آهن
- پودر ماهی یا گوشت که خوب فراوری نشده باشد
- هجوم کپک ها
- ضعف مدیریت
- وجود کولین کلراید
روابط متقابل سلنیوم و ویتامین E
سلنیوم و ویتامین E هر دو، سلول را از اثرات پر اکسیداسیون محافظت می کنند ولی از طرق متفاوت، ویتامین E در اجزای غشای سلول وجود دارد و از تشکیل بنیان های آزاد ممانعت می کند در حالی که سلنیوم موجود در سیتو پلاسم برای متلاشی سازی پر اکسیدها عمل می کند. این طرز عمل نشان می دهد که چرا سلنیوم بعضی علائم کمبود ویتامین E را بر طرف می کند ولی روی عوارض دیگر موثر نیست.
بیماری های متابولیکی حاصل از کمبود
علائم کلینیکی کمبود در پرندگان بالغ دیده نمی شود، در مرغ تخمگذار تولید تخم مرغ ممکن است به میزان اندکی کاهش یابد ولی قدرت جوجه درآوری به طور چشمگیری کاهش می یابد. در پرندگان نر بالغ بافت بیضه ها تحلیل می رود.
منبع: مجله دنیای کشت و صنعت
